بلاگ

تصورات اشتباه و کج فهمی ها درباره دوآپس ( DevOps )

دنیای فناوری اطلاعات با سرعت و شتاب زیادی در حال تغییر است و هر روز واژه های جدیدی در حال شکل گرفتن است، با این وجود شاید عجیب نباشد که درک های نادرست و کج فهمی هایی از این واژه ها ایجاد شود. واژه DevOps / دوآپس  (که اولین بار در کنفرانس Agile 2008 مطرح شد) هم از این قاعده مستثنی نبوده. از این رو سوالات زیادی درباره اینکه واقعا دوآپس چیست مطرح می شود. در این مطلب سعی کردم به طور خلاصه به برخی از تصورات اشتباه درباره DevOps بپردازم. در پست های آینده، به طور مفصل تری به “انواع روش های اشتباه اجرا و استقرار دوآپس در سازمان ها” خواهم پرداخت.

DevOps چیست ؟

بیشتر از آنکه روی پاسخ سوال “DevOps چیست ؟” توافق وجود داشته باشد، روی سوال “DevOps چه نیست ؟” وجود دارد. در ادامه بیشتر به این مطلب خواهم پرداخت
در ادامه مطالب زیر را خواهید خواند:

• دوآپس فقط Automation و Continuous Delivery نیست
• دوآپس به معنی حذف عملیات نیست
• دوآپس فقط ابزار نیست
• دوآپس فقط یک فرهنگ نیست
• دوآپس فقط توسعه و عملیات نیست
• دوآپس فقط یک عنوان شغلی نیست
• دوآپس یک تیم نیست
• دوآپس راجع به همه چیز و همه جا نیست

دوآپس فقط Automation و Continuous Delivery نیست

اشتباه بزرگ و رایجی که وجود دارد این است که تصور شود جنبش دوآپس کلا درباره ی خودکارسازی همه چیز با یک سری ابزار و تکنولوژی است. (مثل Docker, Ansible, Kubernetes, Team Foundation ). بسیاری بیان می کنند که ما در سازمان خودمان، دوآپس داریم آن را اجرا کردیم. وقتی که می پرسیم چطور آن را اجرا کردید، متوجه می شویم که از واقعیت دور هستند و فقط بخش کوچکی از آن را اجرا کرده اند. (معمولا پاسخ ها به مسائلی بیش از Automation و Continuous Delivery ختم نمی شود).

دوآپس به معنی حذف عملیات نیست

برخی تصور میکننند که دوآپس یعنی اینکه توسعه دهندگان، کارهای عملیاتی را هم به دوش بگیرند و انجام دهند. قسمتی از این جمله درست است و قسمتی نادرست. این تصوری اشتباه است که دوآپس از سوی توسعه دهندگان بوجود آمده تا تیم عملیات را حذف کنند. کارشناسان عملیات متوجه شدند که اصول، فرایندها و روش های قدیمی برای استمرار موفقیت ها کافی نیستند. برای آنکه تیم های کسب و کار و توسعه به چابکی بیشتری برسند نیاز بود تا گام های مستحکم تری برداشته شود. اما برای آنکه قادر باشیم زیرساخت های سیستم را به روش موثری فراهم کنیم نیاز به یک تغییر جهت بنیادی داشتیم.

همانطور که متوجه شدیم قسمت هایی از عملیات نیاز به خودکارسازی دارند. این کار به چند روش قابل انجام است، یکی اینکه اعضای تیم عملیات، خودکارسازی را توسعه دهند، یا توسعه دهندگان برای “operation” کدنویسی کنند، یا هر دوی آن. پذیرش این موضوع برای برخی سخت است و در مقابل آن مقاومت می کنند، اما این بخشی از ارزشی است که با همکاری مشترک بین تیمی بوجود می آورد. تمامی تیم هایی که در این زمینه موفق شده اند شامل هر دو گروه از افراد بودند (متخصصان حرفه ای توسعه و متخصصان حرفه ای عملیات) و با یک همکاری مشترک در کنار هم، یک محصول بهتر ایجاد کردند.

دوآپس فقط ابزار نیست

دوآپس به سادگی اجرا و به کارگیری چند ابزار ساده نیست. یکی از مسائل نگران کننده که در تعاریف موجود وجود دارد، مفاهیم گیج کننده و با ساختاری ضعیف در آن ها است که باعث می شود افراد بعد از یادگیری این تئوری شروع کنند به اجرای فرایند ها و یا به کارگیری ابزارها بدون اینکه اصول دوآپس را در ذهن خود داشته باشند، که این قطعا یک ضد الگو است. همانقدر که خودکارسازی هوشمندانه می تواند سودمند باشد، خودکارسازی غیر هوشمندانه باعث آسیب هایی می شود. (در آینده مطالبی راجع به اصول و انواع ضد الگوهای دوآپس خواهم نوشت)

معمولا در چابک سازی تیم ها هم مشابه این اتفاق می افتد، اعضای گروه کار کردن در قالب iteration و اجرای سایر تمرین های چابک (Agile) را شروع می کنند بدون آنکه همکاری معناداری با هم داشته باشند. من تیم های زیادی را می شناسم که از برخی از روش ها و ابزارهای چابک استفاده می کنند بدون آنکه به اصول چابک توجه کافی داشته باشند. مشخص است که نتیجه ایده آل نمی شود. مطمئنا ابزارهای چابک (یا به طور مشابه ابزارهای دوآپس) می توانند مفید باشند، اما اگر ندانید که چطور از آن ها درست استفاه کنید، شبیه چاقوی جراحی ای است که با آن هندوانه قاچ کنید!

در آخر به این موضوع هم اشاره کنم این جمله هم اشتباه است که بگوییم “هیچ ابزاری نباید به نام ابزار دوآپس معرفی شود”. آیا poker planning در Agile به این معنی است که انجام آن باعث چابک شدن شما می شود ؟ خیر. اما این یک ابزار مشترک در بسیاری از روش های چابک است، پس می توانیم از آن به عنوان یک “ابزار چابک” نام ببریم. به طور مشابه به این دلیل که نمی توان دوآپس را فقط مجموعه ای از ابزار دانست، نمی توان گفت که ابزارهایی که برای اجرای آن ساخته می شوند، “ابزار دوآپس” نیستند.

دوآپس فقط یک فرهنگ نیست

بسیاری از افراد اسرار دارند که بگویند “دوآپس فقط یک فرهنگ است” و شما نمی توانید آن را با یک سری اصول و تمرین ها اعمال کنید، اما این جمله هم درست نیست. Agile فقط به واسطه بعد فرهنگی اش نیست که به هزاران تیم کمک کرده است، اعضای تیم های چابک در کنار هم بهروش هایی (Best Practice) را جهت اجرای آن شناسایی کردند و ابزارهایی را به کار گرفتند و آن ها را به اشتراک گذاشتند. دوآپس از بهروش ها، ابزارها و به طور کلی آیتم هایی در سطوح مختلف تشکیل شده است (و همچنان در حال کامل تر شدن است) ، و عمدتا بدون اجرای تمریناتی که حول آن بوجود آمده، بی فایده است.

دوآپس فقط توسعه و عملیات نیست

دوآپس محدود به توسعه (Development) و عملیات (Operation) نیست. برخی شاکی هستند و می گویند پس اعضای تیم امنیت چه ؟ یا مدیران شبکه چه ؟ چرا دوآپس به آن ها توجه نکرده ؟ اما نکته ی مهم این است که دوآپس برای همه ی کسانی است که به نحوی در تولید و تحویل یک محصول یا یک سیستم مشارکت دارند، از افراد کسب و کار گرفته، تا تحلیل گران، توسعه دهندگان، اعضای تیم های زیرساخت، شبکه، امنیت و سایر افراد مرتبط. همانطور که در توسعه چابک، تمرکز بر ارتباط و همکاری بین کسب و کار (Business) و تیم توسعه (Development) است (Biz + Dev)، در دوآپس تمرکز بر ارتباط و همکاری بین توسعه (Development) و عملیات (IT Operation) است اما تنها به این موارد محدود نمی شود. در نتیجه دوآپس شامل تمام کسانی می شود که به نحوی در تحویل یک محصول یا سرویس مشارکت دارند. به همین منظور اسامی مشابهی مانند DevSecOps, DevOpSec, SecOps, SecureDevOps یا BizDevSecOps مطرح می شود اما رویکرد و طرز تفکری دوآپس شامل همه ی این موارد هست، درگیر عناوین نشوید.

دوآپس فقط یک عنوان شغلی نیست

به سادگی و با تغییر نام تیم عملیات (IT Operation) به تیم دوآپس، هیچ چیز عوض نمی شود. با تعویض عنوان شغلی به مهندس دوآپس (DevOps Engineer) هم چیزی عوض نمی شود. اگر شما ارزش ها و اصول دوآپس را قبول نکنید (که نیازمند تغییرات در سطح کلی سازمان است نه فقط تغییرات در یک بخش یا تیم)، نمی توانید از تمام مزایای آن بهره مند شوید.

البته من مخالف این موضوع نیستم که کسی نباید از واژه ی دوآپس در عناوین شغلی استفاده کند. معمولا استفاده از این واژه برای تمایز بین دو تفکر است، یکی “تفکر به روش دوآپس، تاکید بر خودکارسازی، همکاری توسعه و عملیات، اجرای CI و …” و دیگری  “تفکر کسانی که در اتاق خودشان نشسته اند و اهمیتی نمی دهند که در بیرون از اتاق چه اتفاقی می افتد و منافع سازمان در چیست”.

دوآپس یک تیم نیست

اصولا هدف دوآپس حذف دیوار بین تیم ها و  سیلو ها است و اگر خودش به یک تیم جداگانه تبدیل شود، هدف اصلی نقض شده است. تشکیل یک تیم موقت به این نام، در بهترین حالت شاید بتواند یک راهی برای رسیدن به آن باشد اما احتمالا روش کارامدی نیست. تشکیل تیم جداگانه با نام تیم دوآپس یکی از ضدالگو هایی است که در مطلبی جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

دوآپس راجع به همه چیز و همه جا نیست

برخی از افراد با طرح یک ادعای بزرگ به اشتباه مدعی می شوند که دوآپس درباره “همه چیز و همه جا !” است. دوآپس با تفکر های چابک (Agile) و ناب (Lean) اجین می شود و از آن به عنوان فرصتی برای همکاری درون سازمانی استفاده می شود، اما واقعا همه چیز به خاطر وجود آن نیست. این بخشی از یک فرهنگ کلی، امیدوار به همکاری و فرهنگ سازمانی چابک است در حالی که دوآپس به طور خاص در مورد این است که چطور محصولات و سرویس ها، عملیاتی و تحویل داده می شوند.

برخی افراد به اشتباه دوآپس را به یک نسخه ی کوچک از Agile و Lean یا فقط به عنوان یک علاقه مندی تبدیل می کنند (البته به عنوان یک چشم انداز خوب است) اما با دنبال کردن سلسله مراتب پیچیدگی ها، بیشتر به یکپارچکی عملیاتی (Operational Integration) می رسند و تلاش در سایر بخش ها امیدوار کننده نیست. اما همچنان مشکلات حل نشده ای در تحویل نرم افزار، نگهداری سرویس و سریعتر، قابل اعتمادتر و امن تر کردن آن باقی مانده است. اگر کسی بخواهد با استفاده از آموخته هایش در دوآپس در محدوده ی (scope) بزرگتری از سازمان به مشاوره بپردازد، که خیلی هم عالی است، اما معمولا افرادی فنی درگیر دوآپس هستند که می خواهند کار خودشان را بهبود بخشند نه کار دیگران را !

به گفته ی ارنست مولر، دوآپس را می توان “تحویل و عملیات چابک نرم افزار” (“Agile Software Delivery and Operations”) دانست که در آن افراد با همکاری یکدیگر بر روی ابتکارات سازمانی بزرگتر کار می کنند بدون اینکه ارزش پیشنهادی اصلی خود را فراموش کنند.